Rheinallt ap Gruffydd

<p><em>Un ymhen un; dyn dwy lath ymhen dyn dwy lath ac mi a ymladdaf hyd y diferyn olaf o waed sydd yn fy nghalon!</em></p><p></p><p>Sir y Fflint y 1460au. Mae Ynys Prydain ar ganol Rhyfeloedd y Rhosynnau. Mae'r Cymry sy'n croesi'r ffin i Loegr yn cael eu trin fel dinasyddion eilradd yno ac yn dioddef gormes cyfreithiau mympwyol a chreulon. Pan gaiff y bardd adnabyddus Lewys Glyn Cothi ei gosbi am briodi Saesnes mae'n gofyn cymorth gan yr uchelwr o Gymro Rheinallt ap Gruffydd: marchog ac arwr.</p><p></p><p>Roedd Isaac Foulkes (1836-1904) yn un o wŷr llenyddol gweithgar y bedwaredd ganrif ar bymtheg yn y Gymraeg: ef oedd sefydlydd a golygydd y Cymro cofiannydd Ceiriog a Daniel Owen a cyhoeddwr nifer fawr o lyfrau. </p><p></p><p>Roedd hefyd yn nofelydd ac mae Rheinallt ap Gruffydd a gyhoeddwyd yn wreiddiol yn 1874 yn un o'r enghreifftiau cynharaf yn y Gymraeg o Ramant Hanesyddol; genre fyddai'n dod yn boblogaidd iawn ymhlith nofelwyr yr oes.</p><p></p><p></p>